To bez wątpienia jedna z najciekawszych popularnonaukowych pozycji dotycząca wczesnośredniowiecznej historii Europy z jaką zetknąłem się ostatnimi czasy. Bardzo podobała mi się poprzednią publikacja Artura Szrejtera „Wielka wyprawa księcia Racibora” wchodzącą w skład cyklu „Wojny Wikingów i Słowian”, więc wiedziałem już czego się spodziewać, zarówno w warstwie literackiej, tekstowej jak i dokumentalnej. I nie zawiodłem się.
Autorowi w niezwykłe interesujący sposób udało się uchwycić fascynujący historię połabskich plemion, które niestety na pewnym etapie burzliwych dziejów zniknęły z jej kart, pogrążając się (jak wiele innych) w odległej pomroce dziejów. Niewiele osób pamięta, czy posiada jakąkolwiek wiedze (naturalnie poza ludźmi zajmującymi się zawodowo tą tematyką) dotyczącą Obodrzyców, Wieletów, Strodoran, Brzeżan, Milczan, Głomaczy, Łużyczan czy Serbów połabskich, a przecież w pewnym wyraźnie zarysowanym dziejowym okresie ludy te były niezwykle ważnym elementem ówczesnej wczesnośredniowiecznej geopolityki. Tego rodzaju publikacje nie rodzą się jednak z samego badawczego czy historycznego zainteresowania. Powstają w wyniku pogłębionej osobistej pasji, emocjonalnego zaangażowania i bardzo osobistego podejścia do tematu, co wyraźnie widoczne jest w tej lekturze i co udziela się czytelnikowi.
Jak sugeruje nam sam tytuł „Pod Pogańskim Sztandarem. Dzieje tysiąca wojen Słowian połabskich od VII do XII wieku” autor skupił się głownie na odtworzeniu polityczno –militarnych wątków dotyczących tych ludów w kontekście licznych i krwawych konfliktów zbrojnych, oraz poszczególnych bitew i starć. Naturalnie nie sposób całkowicie uciec od aspektów religijnych, ekonomicznych, kulturowych czy gospodarczo – społecznych, bez zrozumienia których obraz życia i funkcjonowania tych Słowian byłby zdecydowanie niepełny i trudny do zrozumienia dla przeciętnego odbiorcy, najczęściej laika.
To wielopłaszczyznowy, podzielony tematycznie opis poszczególnych plemion i tego jak zapisały się one w historii tego regionu, poprzez odtworzony z ogromnym pietyzmem (tam gdzie jest to możliwe) pryzmat bojów, które staczały w obronie swojej tożsamość, swojego stylu życia, wierzeń, światopoglądów i prawa do samostanowienia.
Walk toczonych z wyjątkową, nawet jak na owe czasy, zaciętością, brutalnością i determinacją z niemal wszystkimi ówczesnymi sąsiadami: Niemcami, Duńczykami, Norwegami, dynastią piastowską i innymi pokrewnymi sobie ( a skonfliktowanymi na różnych polach) ludami, w ramach lokalnych wojen, sojuszy, karnych ekspedycji, najazdów, wypraw odwetowych czy łupieżczych.
Całość zawartych i przedstawionych tu treści zręcznie wpisana jest w szeroki historyczny kontekst tego okresu i znakomicie zarysowane tło epoki, wliczając w to biogramy poszczególnych władców, królów, znaczniejszych przedstawicieli warstwy panującej oraz szereg różnorakich czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które miały decydujący wpływ, zarówno na losy samych plemion jak i militarno –polityczne oblicze owych czasów. Dodatkowym i bardzo ciekawym elementem są umieszczane, co jakiś czas, charakterystyczne, wydzielone ramki (zawierające ciekawostki, opisy postaci, miejsc itd.), które w sposób bezpośredni czy pośredni dotyczą podnoszonych w rozdziale treści oraz szereg mapek, tabel, rysunków i genealogicznych tablic będących właściwym jej uzupełnieniem.
Książka Artura Szrejtera mino iż podana jest w formie popularnonaukowej, a tym samym przeznaczona dla szerokiego grona odbiorców, jest znakomicie merytorycznie opracowana i posiada solidną podbudowę, opartą o zachowane dokumenty oraz liczne dawniejsze i współczesne badania z dziedziny archeologii, lingwistyki, kulturoznawstwa, etnologii, literaturoznawstwa i innych nauk. Pod względem edytorskim bez zarzutu (twarda oprawa, subtelna kolorystyka, bardzo dobra jakość papieru i druku, przejrzystość tekstu), ale do tego Wydawnictwo ERICA już nas przyzwyczaiło.
„Pod Pogańskim Sztandarem. Dzieje tysiąca wojen Słowian połabskich od VII do XII wieku” to świetnie napisana i bardzo pouczająca pozycja dla wszystkich pasjonatów historii dawnej, umożliwiająca nam lepsze poznanie owego wspaniałego i pobudzającego wyobraźnie fragmentu dawno minionych dziejów.
Gorąco polecam!!!
