D.Gucewicz „Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku”.

Częstokroć tak to bywa w naszej,  i nie tylko, naturalnie, naszej historii, iż wydarzenia zdecydowanie ważne  i doniosłe dla czasu w którym się rozgrywają,  wypierane są  stopniowo  z pamięć społeczeństw i narodów przez inne przychodzące po nich. Odnosi się to również do meandrów polskiej  historii najnowszej. Zadaniem historyków i badaczy naszych  dziejów jest jednak przybliżać, przypominać, utrwalać  oraz  próbować ocalić je od zapomnienia i w tej materii Pamięci Narodowej (wliczając w to pracowników rożnych pionów) znakomicie odnajduje się i sprawdza.

Prezentowana tu znakomita, wielowymiarowa  Daniela Gucewicza zatytułowana „Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku. kontra Tysiąclecie” dotyczy właśnie  jednego z takich niesłychanie istotnych, zwłaszcza dla mieszkańców naszego regionu,  wydarzeń doby PRL-u  (wpisujących się w polityczne, religijne i  i społeczne owych czasów), którego wydźwięk i wymowa zastąpione zostały z czasem przez tragizm i dramaturgie Marca 68, Grudnia 70 czy Sierpnia 80.

„Rok 1966 w Polsce przeszedł do historii pod znakiem rywalizacji władz PRL z Kościołem  w związku z obchodami  milenijnej rocznicy  roku  966. Konfrontacyjny charakter  tych obchodów  przejawiał się nawet w sferze języka. Z jednej strony świętowano  tysiąclecie państwa polskiego, a z drugiej chrztu. Był to czas przesilenia w stosunkach państwa z Kościołem. Rozpoczął się on pod koniec  1965 r. propagandową akcją skierowaną przeciwko polskim biskupom  za wystosowanie „Orędzia” do biskupów niemieckich i słynne słowa „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Akcja ta przerodziła się w jedną z największych kampanii propagandowych okresu powojennego. Wraz z nią władze podjęły też szereg antykościelnych działań niespotykanych od czasów stalinowskich. Częściej niż dotychczas szykanowano księży za tzw. wrogie kazania, wychwytywano każde, nawet najdrobniejsze, kolizje duchowieństwa czy wiernych z ówcześnie panującym prawem”.

Autor, w oparciu o wnikliwa analizę i bardzo rozbudowany materiał dowodowy (w skład którego wchodziły min. z  Archiwum Państwowego w Gdańsku, Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Akt Nowych, Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Komendy Wojewódzkiej Milicki Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa oraz liczne relacje uczestników i świadków)  w szerokim, wielopłaszczyznowym,  historycznym kontekście, który dotyka i   uwzględnia całość skomplikowanych stosunków Państwo -Kościół doby komunistycznego dyktatu, zarówno w wymiarze ogólnym jak i zupełnie regionalnym. W sposób szczególny, oczywiście, odnosi się do zorganizowanych ze szczególną oprawą przez kościół katolicki obchodów 1000-leci Chrztu oraz szeregu działań  podjętych przez PRL-owski -aparat władzy (na różnych polach  i w różnych odsłonach) a zwłaszcza  podległych mu służb specjalnych, mających na celu ich maksymalne utrudnienie, bojkot poszczególnych uroczystości, zmarginalizowanie  i  wachlarz rozmaitych rządowych i partyjnych inicjatyw,   mających na celu odciągniecie mieszkańców od uczestnictwa w tym wielkim religijnym święcie.

 „Władzy zależało przede wszystkim na ograniczeniu liczby uczestników  kościelnych uroczystości milenijnych i zmniejszaniu zakresu ich oddziaływania poprzez organizacje własnych świeckich uroczystości. Posunięto się nawet do „zaaresztowania” peregrynującej po kraju kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej”

 „Zgodnie z centralnymi wytycznymi przygotowano także inne „kontrprzedsięwzięcia”, mające służyć neutralizacji oddziaływania głównych uroczystości milenijnych. Najważniejsze, z punktu widzenia, władz  było powstrzymanie od udziału i młodzieży”.

 Działań, które z biegiem czasu  przybierały  coraz ostrzejsze formy, dynamizowały się, by  doprowadzić  w końcu do eskalacji przemocy  i zaplanowanej zbrojnej  interwencje Milicji (wspomaganej oddziałami ZOMO i agentami   Służby Bezpieczeństwa) które siłą stłumiły spontaniczny protest Gdańszczan (dotkniętych komunistycznymi prowokacjami) oraz dokonały licznych aresztowań wśród autentycznych czy też domniemanych uczestników zajść.

 „Kulminacja obchodów w Gdańsku przypadła na końcówkę  maja 1966 r.  kiedy to odbyły  się główne uroczystości z udziałem prymasa Wyszyńskiego, ponad czterdziestu biskupów z całej  oraz kilkudziesięciu tysięcy wiernych. Wtedy tez lokalne władzy zmobilizowały  największe siły i środki, by zniwelować  oddziaływanie kościelnych obchodów.  Wtedy doszło wreszcie do spontanicznej  manifestacji  wracających z uroczystości  ludzi, którzy zaprotestowali przeciwko antykościelnej propagandzie”.

 Daniel Gucewicz „Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku” staje się kolejną cegiełką i użytecznym ogniwem spajającym historyczny pamięć i pobudzającym  narodowa świadomość. Pozycją, która w sposób niezwykle analityczny przybliża nam tą  tematykę, stając się ważnym elementem na drodze odkłamywania i uczenia się na nowo naszej polskiej, niekiedy lekko zapomnianej, historii, również w tym bliższym nam, regionalnym ujęciu. Gorąco polecam.

Leave a Reply

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>