„Staram się pisać sercem, a prawie wszystko co opisuje, przeżyłam osobiście. Od Stalina do Putina – ten etap historii Rosji widzę nie oczami wyobraźni, lecz oczami wspomnień”.
Trzymamy w swoim ręku publikację Elwiry Watały, bardzo popularnej i poczytnej pisarki (polecam „Córka Stalina”, „Carskie Polki”) zatytułowaną „Matrioszki. Fortuna, sex i łzy”, będącą swoistym, literackim podsumowaniem ponad trzydziestoletniego pobytu autorki u naszego wschodniego sąsiada. Książka, ewidentnie, zrodzona z ogromnej pasji oraz fascynacji samą Rosją (a wcześniej ZSRR) oraz jej wielo-kulturową i wielobarwną stolicą, Moskwą. Czuć wyraźnie głęboką wieź emocjonalna pisarki (mimo wielu negatywnych zjawisk, które piętnuje w tekście) z tym krajem i w miarę pokonywania kolejnych stron udziela się ona czytelnikowi.
Tak się już składa iż nasz ogólna wiedza dotycząca tej krainy jest najczęściej dość fragmentaryczna, tematycznie, wyraźnie ukierunkowana i dotyczy raczej wymiaru polityczno – historycznego, co jest, naturalnie, w pewien sposób, zrozumiałe w kontekście naszych skomplikowanych, burzliwych, wielowiekowych stosunków. Zaglądając do tej lektury mamy niepowtarzalną okazje w znacznej mierze to zmienić.
Publikacja nacechowana subiektywnym spojrzeniem autorki (bardzo osobistym a rzekłbym, miejscami, nawet intymnym) ukazuje nam Rosję jakiej nie znamy. Napotykamy na swej drodze ludzi zwykłych i zupełnie nietuzinkowych, bardzo znanych oraz takich o których nigdy, zapewne, nie słyszeliśmy. Uczymy się trudnej, złożonej historii (częstokroć naznaczonej niewyobrażalnym, ludzkim cierpieniem) podziwiamy bogatą architekturę i osiągnięcia kultury, świat na styku wielowiekowej tradycji i nowoczesności, jego specyfikę, wielowymiarowość oraz niezwykły koloryt..
Jak możemy się domyślić z tytułu, bohaterami tej publikacji w dużej mierze będą głośne postacie z kart historii oraz osoby doskonale odnajdujące się w dzisiejszej, medialnej rzeczywistości: politycy, wojskowi, pisarze, dziennikarze, artyści, biznesmeni, oligarchowie oraz cała plejada osobistości zapełniających pierwszych strony poczytnych gazet (często zwykłych bulwarówek)czy telewizyjnych ekranów. Ich lista jest doprawdy imponująca by wymienić tych najbardziej znanych: Ałła Pugaczowa, Bułat Okudżawa, Włodzimierz Wysocki, Anastazja Wołoczkowa, Galina Breżniew, Maja Plisiecka, Borys Beriezowski, Anna Politkowska, Swietłana Miedwiediewa i wielu, wielu innych.
Śledzimy ich prywatne losy, zawodowe kariery oraz wzloty i upadki, które nieustannie im towarzyszyły. Dowiadujemy się o życiu osobistym (w jego różnych, również tych skrzętnie tajonych, aspektach), rodzinie, przyjaciołach, ludziach z różnych względów dla nich ważnych, których spotkali na swojej drodze i którzy odegrali w ich życiu istotną rolę. Sekretach, niewygodnych faktach, skandalach, nałogach, popełnianych błędach i decyzjach, które zaważyły na całym ich życiu oraz cenie, którą płaci się za sławę. To często świat (szczególnie współczesny jego obraz ) w którym prym wiedzie tania sensacja, kreowanie rzeczywistości, oszustwo, żerowanie na ludzkich nieszczęściach i słabościach. Pełno tu populizmu, demagogii, prowokacji, sztucznego skandalu. Nie zabraknie, naturalnie, pikantnych szczegółów dotyczący życia erotycznego, zdrad małżeńskich, niejasnych finansowych powiązań i innych przejawów kontrowersyjnego życia, będących pożywką dla kolorowej prasy.
W książce, podobnie jak w całej XX wiecznej historii ZSRR, dominuje w sposób przytłaczający postać sowieckiego generalissimusa, Józefa Stalina, który złowrogim cieniem kładzie się nad, niemal wszystkimi, przejawami życia w „socjalistycznym raju”. Nie zbraknie bo, naturalnie, zabraknąć nie może, ściśle związanych z jego osobą i sposobem uprawiania polityki, bardzo tragicznych wydarzeń ubiegłego wieku, bez których, dzisiejszy, znamy nam wszystkim obraz, tego państwa i jego stolicy, zapewne wyglądałby zupełnie inaczej: bolszewicka rewolucja, wojna domowa, czasy krwawego terroru i Wielkiej czystki, II wojna światowa, rozbudowany system więzień i łagrów itd. Szczególnie ciekawie jawią się w tym kontekście wątki odnoszące się wielkich radzieckich pisarzy i artystów owego czasu (Maksym Gorki, Aleksiej Tołstoj, Borys Pasternak, Osip Maldensztam…) oraz stosunek do nich (niekiedy skomplikowany, naznaczony uprzedzeniami, kaprysami charakteru czy bardzo subiektywnymi ocenami) I sekretarza radzieckiej partii.
Interesująco opisane przejście z epoki Józefa Stalina do czasów jego następców (Chruszczowa, Breżniewa, Gorbaczowa, Jelcyna aż po obecnego prezydenta Władymira Putina ) jest jednocześnie ukazaniem zmieniającego się społeczeństwa w którym zdecydowanie słabnie pierwiastek ideologiczno-rewolucyjny na rzecz zwykłego materializmu i głodu władzy, określający nowo powstające rosyjskie elity. 
Książkę Elwiry Watały „Matrioszki. Fortuna, sex i łzy” czyta się naprawdę z wielką przyjemnością. Oprócz walorów typowo literackich i poznawczych z całą pewnością zapewni nam ona wiele godzin naprawdę pouczającej rozrywki. Napisana z niezwykłą plastycznością, językiem zrozumiałym dla wszystkich, przeplatanym jest zarówno humorem (czasami czarnym) ale i głębszą myślą, wyraźną nostalgią i kakofonia przeróżnych, zarówno pozytywnych jak i negatywnych uczuć. Prezentuje szeroki wachlarz poglądów, ocen i wątpliwości dotyczących miejsca tego kraju i narodu , w szybko zmieniającej się świecie XXI wieku. Zdecydowanie polecam.
