„Żadna inna postać nie przewodziła losom Rzymskiego Cesarstwa w taki sposób jak Julian Apostata. Oto pojawił się pustelnik i uczony, który stał się wspaniałym militarnym przywódcą. Asceta, głoszący o życiu przepełnionym zmysłami. Fatalista, który wierzył że zmieni świat”.
Prezentowana tu pozycja z pewnością zadowoli wszystkich prawdziwych miłośników literatury historycznej, ze szczególnym uwzględnieniem tych, którzy interesują się światem starożytności, jego niewątpliwym dziejowym dorobkiem oraz procesami które w epoce tej zachodziły.
IV wiek naszej ery. Powoli lecz nieubłaganie zbliża się zmierzch rzymskiego imperium, połączony z trwającym już procesem upadku dawnych helleńskich bogów, wypieranych przez dynamicznie rozwijające się chrześcijaństwo. Pośród nich ON, ostatni pogański cesarz Flawiusz Claudius Julianus, częściej znany Julianem Apostatą (czyli odstępcą) -genialny wódz, reformator, poeta, myśliciel, a nade wszystko przywódca, który próbował przywrócić w cesarstwie wiarę przodków, a tym sam postawić tamę wojującemu i agresywnemu chrześcijaństwu (w całej lekturze ma ono zdecydowanie i jednostronnie negatywny charakter). To opowieść o niesłychanie barwnej, nietuzinkowej, historycznej postaci i wybitnym człowieku swoich czasów, którego burzliwe, naznaczone licznymi osobistymi i rodzinnymi tragediami losy, śledzimy od lat najmłodszych po tragiczną i zdecydowanie przedwczesną śmierć w 363 roku, w czasie wojny z Persami (którą poniósł w dość niejasnych, zresztą, okolicznościach)
„W chwili gdy pisze te słowa, knot lampy skwierczy dopalając się, a krąg światła, w którym siedzę, kurczy się coraz bardziej. Niebawem z izbie zrobi się ciemno . […] Z Julianem odeszło światło i teraz nie pozostaje nic, jak tylko pozwolić, by nadszedł mrok i wyczekiwać nowego słońca i innego dnia, zrodzonego z tajemnic czasu oraz z umiłowania świata przez człowieka”
Autor z ogromnym pietyzmem, drobiazgowością i imponującą, merytorycznie ugruntowaną wiedzą, przedstawia nam koleje i zakręty jego życia oraz skomplikowane czasy w których przystało mu najpierw działać a później panować, wliczając w to szereg wydarzeń które miały bezpośredni lub pośredni wpływ na kształtowanie się jego osobowości i poglądów. Całość zręcznie wkomponowana (co oczywiście zrozumiałe) w wielowymiarowy historyczny rys, uwzględniający szereg ważkich dla tego okresu zagadnień natury politycznej, militarnej, dynastycznej, religijnej, społecznej, gospodarczej i filozoficznej.
Sama lektura przybrała formę osobistych pamiętników Juliana Apostaty opisującego swoje życie i dokonania, wspomaganych przez wymienianą korespondencje Libaniusa i Priskusa, stanowiących uzupełnienie, komentarz lub inne spojrzenie na przedstawione tam treści. Ów zabieg pozwala czytelnikowi spojrzeć na znane z lekcji historii ( przedstawione najczęściej w sposób okrojony, suchy i iście dokumentalny) wydarzenia z pewną osobistą głębią, przez co wszystko nabiera zupełnie innego wymiaru, stając się bardziej zrozumiałe (zwłaszcza jeśli chodzi o proces myślowy i decyzyjny), przemawiające do wyobraźni, zaś postać samego cesarza (ich panteon jest dość liczny) Juliana Apostaty bardziej zapamiętywalna.
Zdecydowanie polecam.