” Dowodzenia nie sposób zrozumieć w odosobnieniu od innych czynników. Dostępne środki techniczne do przetwarzania danych oraz charakter używanego uzbrojenia; taktyka i strategia;struktura organizacyjna i system rekrutacji, dyscyplina oraz to, co można nazwać etosem wojennym; ustrój polityczny państw i skład społeczny armii – wszystkie one i wiele więcej mogą rzutować na dowodzenie na wojnie i odwrotnie -ono może wywierać wpływ na nie”
To już bodajże czwarta książkowa publikacja Martina van Crevelda, jednego z najbardziej uznanych historyków wojskowości, która dzięki staraniom Wydawnictwa ERICA miała okazje ukazać się na naszym wydawniczym rynku. Tym razem, przedmiotem szczególnego zainteresowania tego wybitnego specjalisty i akademickiego wykładowcy, stała się tematyką dowodzenia na wojnie, rozpatrywana z szeregu różnych (również czasowych) perspektyw i w światłe wielu odmiennych, często skomplikowanych historyczno -militarnych uwarunkowań. Sam aspekt dowodzenia, jest tu rozpatrywany w połączeniu z niezwykle istotnymi w tym kontekście zagadnieniami dotyczącymi min. zmieniającego się w przestrzeni czasowej zaawansowania technologicznego, problemów natury logistycznej, wojskowej administracji, technik łączności, umiejętności zarządzania zasobami, organizacji sztabów, współdziałania miedzy poszczególnymi elementarny armii itd. Swoje rozważnia, podparte oczywiście ogromnym i różnorodnym materiałem dowodowym ( do tego zdążył już nas przyzwyczaić) zamyka autor w dość rozległym czasowo przedziale, kształtującym się od starożytności aż po wiek dwudziesty, choć wyraźnie widać iż okresem któremu poświęca najwięcej swojej uwagi jest czas od ery napoleońskiej po konflikt wietnamski.
Książka Martina van Crevelda podzielona jest na poszczególne rozdziały (charakteryzujące określone historyczny okresy i zjawiska), które obrazują i unaoczniają nam jak bardzo dowodzenie ewoluowało i zmieniało się na przestrzeni dziejów, w zależności od rozwoju myśli wojskowej, nauki, powstawania nowych rodzajów wojsk, uzbrojenia, środków technologicznych, rozwoju przemysłu, technicznych nowinek, zwłaszcza tych odnoszących się do szybkiego przepływu informacji, takich jak telegraf, telefon czy łączność satelitarna. Uświadamia nam jak bardzo, pod wpływem tych czynników zmieniała się strategia i taktyka wojennych zmagań, kierowanie wielkimi związkami taktycznym i całymi armiami, koordynowanie działań poszczególnych jednostek i formacji oraz decydująca rola szybkiej informacji, przesądzająca niekiedy o wynikach wojennych kampanii. Pokazuje, na konkretnych przykładach, sposoby i kierunki w których rozwijały się systemy dowodzenia na przestrzeni wieków i lat, aż po współczesne nam dwudziestowieczne wojenne zmagania.
Podobni jak w poprzednich publikacjach tego autora, z którymi miałem okazje się zetknąć, tak również tu, książka jawi się niezwykle przemyślaną, wnikliwą, bardzo dobrze udokumentowaną.
Jest bez wątpienia pozycją, która ma szanse dla wszystkich nie zajmujących się na co dzień problemami z zakresu historii czy wojskowość stać się prawdziwym kompendium wiedzy o dawnych i współczesnym teatrze wojny.