„Ośrodek Studiów Wschodnich jest miejscem wyjątkowym. Jako jedna z niewielu instytucji państwowych nie był nigdy i nie jest oskarżany o tworzenie analiz zgodnych z zapotrzebowaniem swoich aktualnych mocodawców – choć przecież jest instytucją rządową a zwierzchnikiem szefa OSW jest premier”.
Wielokrotnie podkreślane, geopolityczne położenia naszego kraju oraz konsekwencje wynikające z takiego stanu rzeczy (rozpatrywane zarówno na płaszczyźnie historycznej jak i jak najbardziej współczesnej) stawiają nasze państwo w sytuacji w której wiedza o tym co dzieje się u naszych sąsiadów ma wartość i znaczenie fundamentalne. Na każdym etapie dziejów a zwłaszcza na ich zakrętach, informacja jest niezbędnym i nieodzownym narzędziem polityki i nie inaczej rzecz ma się w wieku XX , czy w początkach wieku XXI. Szczególna rola przypada tu organizacjom, agendom czy wyspecjalizowanym służbom w których wykwalifikowany i znający specyfikę poszczególnych regionów personel, wspomaga swoją wiedzą, analizą i opinią elity władzy państwowej. Dzięki najnowszej publikacji Wydawnictwa FRONDA mamy okazje przyjrzeć się pracy jednej z takich właśnie organizacji, Ośrodkowi Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, a tym samym naprawdę znacznie poszerzyć swoją dotychczasową wiedzę, dotyczącą tak ukierunkowanej problematyki. Tym bardziej iż, jak przekonamy się czytając lekturę, często różnią się ona (niekiedy w sposób dość znaczny) od tego czym karmieni jesteśmy codziennie, przez media głównego nurtu.
Publikacja zbudowana jest z kilkunastu wywiadów przeprowadzonych przez Łukasza Warzechę, które niemal w całości (z wyjątkiem pierwszego z Olafem Osicą w którym prezentowana jest historia OSW i jego wieloletni dorobek) poświęcone są szeroko rozumianej polityce wschodniej. Każda z wypowiedzi, mimo, oczywistego, tematycznego zazębiania się, przybliża nam konkretne zagadnienie, charakterystykę poszczególnego regionu, państwa czy grupy państw, rządów, przedstawicieli klasy politycznej, specyfiki sprawowania władzy, jej mechanizmów itd. Dotyka niesłychanie istotnych aspektów natury: historycznej, politycznej, militarnej, ekonomicznej, religijnej, gospodarczej, energetycznej, kulturowej, społecznej oraz tych mniej znanych a odnoszących się do działalności służb specjalnych czy zakulisowych rozgrywek i przetasowań na szczytach władzy.
„Mimo krwawej historii służby specjalne cieszą się w Rosji estymą, zwłaszcza wywiad. Są owiane nimbem skuteczności, tajemniczości i wszechwiedzy. Ich funkcjonariusze byli i są podziwiani jako świetnie znający Zachód, a jednocześnie mający własny etos i służący ojczyźnie”.
Oczywiście, w światłe tego co obserwującymi ostatnimi czasy, najwięcej miejsca poświęcają rozmówcy tematyce rosyjskiej i ukraińskiej oraz krajom, które geograficznie i kulturowo są nam najbliższe jak Białoruś, Litwa, Łotwa i Estonia.
„Rosja stosuje logikę świata darwinowskiego, czyli walki państw i narodów o przetrwanie. Jest w tym świecie hierarchia, a wielki mocarstwa wykorzystują wszystkie dostępne środki, aby swoją wole narzucić innym. Najważniejsze jest zatem aby wzbudzać strach”.
„Majdan jako idea stał się czymś w rodzaju najwyższej instancji narodu ukraińskiego, jak gdyby izbą nadrzędną nad parlamentem, zbierającą się w razie potrzeb. Ukraińcy mają niesamowitą zdolność samoorganizacji, gdy pojawia się kryzys”.
Nagromadzenie wydarzeń oraz kontekst i zakres tematyczny a szczególnie uwzględnienie wektorów polityki rosyjskiej, powoduje jednak iż wypowiedzi naszych ekspertów wychodzą znacznie, znacznie dalej, obejmując swym zasięgiem Kaukaz (Gruzja, Czeczenia, Armenia, Dagestan, Abchazja, Azerbejdżan, Mołdawia) oraz państwa i organizacje, które nie kojarzą nam się z bynajmniej z polityką Wschodnią: jak Turcja, Niemcy, kraje nordyckie (Szwecja, Norwegia, Finlandia, Dania), Bałkany czy szczególnie ważna, z naszego punktu widzenia, Grupa Wyszechradzka.
„Dla nas kwestia rosyjska jest niezmiernie istotna, ale z punktu widzenia całej Grupy Wyszehradzkiej i naszych partnerów to zaledwie cześć sfery jej zainteresowań. Dyskusje w V4 dotyczą w dużej mierze UE: polityki spójności, korytarzy transportowych i polityki klimatycznej”.
„Podczas podboju Kaukazu przez Rosję w XIX wieku to Dagestan był ideowym centrum dżihadu. Dziś wszyscy przywódcy walczący o państwo islamskie na Kaukazie Północnym to Dagestańczycy. To w Dagestanie dochodzi do największej liczby zamachów”.
Umiejętnie stawianymi pytaniami Łukasz Warzecha (który sam doskonale orientuje się w opisywanej tematyce) potrafi wydobyć z rozmówcy wiele interesujących nas opinii, komentarzy czy analiz, dotyczących naszej bliższej i dalszej przyszłości. Ta bardzo merytoryczna i solidnie ugruntowana wiedza, podana do tego w sposób niesłychanie interesujący i obiektywny, a co ważne, nie ukierunkowany politycznym zamówieniem jest tym właśnie rodzajem przekazu, którego Polacy potrzebują najbardziej i z którego są w stanie najwięcej wynieść. Zdecydowanie polecam lekturę.
