Philippe Sands „Szlak szczurów”.

„Szlak szczurów to niezwykle aktualny portret zła w całej jego złożoności i banalności”.

Mimo iż od wydarzeń II wojny światowej i okresu zaraz po jej  zakończeniu minęło  ponad siedemdziesiąt lat, wciąż wiele  skrzętnie skrywanych tajemnic i sekretów, tego okresu, nie  ujrzało światła dziennego lub pojawiło się w wersji bardzo okrojonej  czy wręcz fragmentarycznej. Opatrzone klauzulami tajności, ukryte w państwowych, agencyjnych czy prywatnych archiwach dopiero po latach na powrót stają się interesującym źródłem  badawczym dla współczesnych  historyków.

Jednym  z takich właśnie, rozgrywających się zakulisowo, wydarzeń było istnienie tytułowego ” Szlaku szczurów”,  czyli wiodącej przez Stolicę Apostolską drogi ucieczki, którą nazistowscy zbrodniarze wojenni i ludobójcy, przy pomocy katolickich hierarchów uciekali z Europy do państw Ameryki Południowej  czy Afryki (Adolf Eichmann, Erich Priebke, Josef Mengele, Josef Schwammberger,  Gerhard Bohne i wielu, wielu innych).
Skorzystać z niej próbował również ukrywających się po wojnie  Otto Wächter, niechlubny bohater tej publikacji, niemiecki  gubernator Dystryktu Krakowskiego (przyjaciel i bliski współpracownik skazanego  na śmierć w procesie norymberskim Hansa Franka)  i Dystryktu Galicja, odpowiedzialny za eksterminację ludności polskiej i żydowskiej na podległych mu terenach oraz grabież  i wywóz bezcennych  dóbr kultury i sztuki.

Po wojnie udaje mu się zbiec do Włoch, gdzie pod fałszywym nazwiskiem, Otto Reinhardt, ukrywa się w katolickim kolegium, nieopodal Rzymu. Umiera 14 sierpnia  1949 roku w dość niejasnych okolicznościach w szpitalu Santo Spirito w obecności  katolickiego biskupa Aloisa Hudala, zwolenników faszyzmu  i człowieka dzięki któremu wielu hitlerowców (oraz przedstawicieli rozmaitych kolaboracyjnych rządów-Serbów, Chorwatów, Słowaków,  Francuzów, Belgów itd)  uniknęło karzącej dłoni sprawiedliwości.
I  właśnie to wydarzenie oraz niejasne powojenne powiązanie byłego SS-Gruppenführera z Watykanem stały się dla Philippe Sandsa punktem wyjścia  w odkrywaniu historycznej  prawdy o życiu i działalności jednego z najbardziej odrażających morderców „zza biurka” w III Rzeszy.

Nie jest to jednak, bynajmniej, pozbawiona emocji lektura, skupiająca się jedynie  na polityczno -historyczny  aspektach życiorysu  tego oprawcy czy  suchym,  faktograficznym zapisie okrucieństw których się dopuścił, gdyż książkę wyraźnie  wyróżniają dwie rzeczy. 

Pierwsza,  to spojrzenie na  życie Otto Wächtera widziane  z perspektywy jego żony Charlotty, tym cenniejsze iż autor korzysta z jej imponującego archiwum, zawierającego min. dwadzieścia tomów  pamiętników, liczne  wywiady oraz listy  i pocztówki,  które wymieniała z mężem w różnych okresach wspólnego życia. Dotyczy to zarówno okresu przedwojennego, tragicznego czasu II wojny światowej (rodzina towarzyszy SS-manowi zarówno w Krakowie jak i później we Lwowie-bardzo ciekawy wątek dotyczący ukraińskiej  dywizji SS Galizien) jak i po upadku III Rzeszy, gdy kobieta  pomaga  i wspiera finansowo ukrywającego się męża.
Ich wzajemne relacje oraz to jak Charlotta postrzega nazizm (zarówno jako polityczny system jak  i  ideologie) oraz  dramatyczne wydarzenia  rozgrywające się  na  okupowanych terytoriach, administrowanych przez Otto Wächtera oraz jego  rolę w zbrodniach tego okresu jest jednym z najciekawszych elementów publikacji. 

Druga, to współpraca autora z  synem zbrodniarza, Horstem Wächterem, który nadal nie wierzy w historyczny przekaz  (co jest w jakiś tam sposób zrozumiałe) i tkwi w przekonaniu o niewinności swojego ojca, tu mierzącego  się z  bolesną i trudna dla siebie prawdą.

” Najtrudniej zobaczyć zbrodniarza w osobie, którą kochamy…”.

Połączenie tych elementów powoduje iż otrzymujemy naprawdę unikalne, historyczne  świadectwo, widziane  na przykładzie jednej , konkretnej, rodziny będącej malutkim  trybikiem obłąkańczej, narodowosocjalistycznej machiny zagłady.
Gorąco polecam.

Leave a Reply

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>