Szymon Nowak „Dziewczyny Wyklęte” tom II

„Czy była winna? Dla komunistycznego sądu – bezsprzecznie. Jeszcze w czasie okupacji niemieckiej należała do polskiego podziemia skupionego wokół NOW. A to przecież niewybaczalne przestępstwo”.

Kolejna, niesłychanie ważna,  publikacja  Szymona Nowaka,  odsłaniająca meandry naszej skomplikowanej dwudziestowiecznej historii  i chyba  wciąż zbyt mało,  przynajmniej moim zadaniem, słyszalny głos  w dyskusji o naszych dziejach najnowszych. Szczególnie w kontekście dramatycznych losów naszych rodaków, których wojenne  a szczególnie powojenne losy, wpisane zostały w nowy, geopolityczny podział Europy i Świata.

Autor po raz drugi przedstawia nam sylwetki kilkunastu polskich bohaterek (żołnierek niepodległościowego podziemia, sanitariuszek, informatorek, łączniczek czy po prostu przeciwniczek nowej władzy i  komunistycznego ładu), których bolesne, tragiczne historie, w dużej części już zapomniane, stały się odbiciem  dramatu pokolenia,  które nie zgodziło się na niemiecką a potem na sowiecką okupację wraz  podeptaniem polskiej narodowej tradycji i kulturalnego dorobku.

To wydobyte z zakamarków ludzkiej pamięci, rodzinnych wspomnień,  relacji współtowarzyszy broni i współwięźniów oraz istniejących archiwalnych dokumentów z tego okresu, wstrząsające opowieści, będące jaskrawym przykładem  osobistej i dziejowej niesprawiedliwości.  Okrwawiony  cierń, który przez dziesięciolecia, aż po czasy nam współczesne,   tkwić będzie  w polskiej świadomości społecznej.

Będzie to kilkanaście historii  o symbolicznych już  „polskich drogach”,  po których przyszło poruszać się pokoleniu naszych babek a  których ofiara  uznana i doceniona zastała dopiero po latach w wolnej już od komunistycznego zniewolenia Polsce. To dzieje wspaniałych i straszliwie doświadczonych kobiet,  które w pełni świadome grożącego im niebezpieczeństwa zdecydowały się na wybór najtrudniejszy z możliwych,  płacąc za to szczęściem rodzinnym, prześladowaniem, wieloletnimi wyrokami,  gehenną stalinowskich aresztów i  więzień  a częstokroć również własną śmiercią.

„Silniejszy z ubeków potężnym kopniakiem przewrócił dziewczynę na podłogę, po czym bez opamiętania kopał ją dalej […] Odwrócił ją tyłem do siebie i rzucił na biurko. Wyrwał pas z ręki zaskoczonego funkcjonariusza i zaczął mocno,  ale fachowo  okładać ją po nerkach. Bił dziewczynę metodycznie – cały czas z taka samą,  niesłabnąca mocą,  trafiając zawsze w nerki, w jednakowych odstępach czasu, jak pod dyktando. Dopiero kiedy Janka  zwinęła się w kłębek  i nieprzytomna upadła  na podłogę, przestał ja katować”.

„Wydaje mi się, że nawet ci „czerwoni” sędziowie i prokuratorzy powinni dokładnie przemyśleć swoja decyzję, widząc przed sobą młodą kobietę. Z pewnością musieli wiedzieć , że mimo swoich dwudziestu czterech lat jest już wdową i ma dwójkę małych dzieci. Chociażby to mogło  wzbudzić w tych komunistycznych łajdakach jakieś ludzie uczucia. Ale nie”.

 Podobnie jak w tomie pierwszym, również tu,  jednym z najistotniejszych i najciekawszym dla czytelników aspektów (pomijając, naturalnie, rozległe walory historyczno-poznawcze) jest to, jak z ich perspektywy wyglądała wojenna i powojenna polska  rzeczywistość, partyzancki (widziany od środka) etos, ukrywających się i walczących jeszcze oddziałów czy grup oporu, pełna niebezpieczeństw, strachu, niepewności jutra i troski o najbliższych konspiracyjna codzienność. Jak postrzegały one wymiar i celowość kontynuowania walki z nowym, narzuconym nam siłą wrogim  systemem oraz swoje w nim miejsce.

Książka Szymona Nowaka „Dziewczyny Wyklęte” dzięki swojej popularnonaukowej  i fabularyzowanej formie staje się łatwo przyswajalną  i cenną lekcją historii oraz swoistym hołdem złożonym setkom bezimiennych bohaterek walki o wolną i niezawisła Polskę,  których życiorysów być może nigdy już nie poznamy.

Duży plus dla wydawnictwa Fronda za znakomite i w pełni profesjonalne wydanie tej publikacji.

 

 

 

 

Leave a Reply

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>