Mimo iż od zabójstwa pierwszego polskiego prezydenta Gabriela Narutowicza minęło już ponad dziewięćdziesiąt lat, wydarzenie to tak głęboko i wyraźnie zapisało się w naszej historyczno – narodowej świadomości i pamięci że dyskusje oraz liczne kontrowersje dotyczące tego zamachu powodują polemiki i ostre spory po dzień dzisiejszy. Dotyczy to zwłaszcza samego sprawcy, Eligiusza Niewiadomskiego, który 16 grudnia 1922 roku w Warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych oddał do nowej polskiej głowy państwa śmiertelne strzały.
Kim był mężczyzna który zdecydował się na ten desperacki i szalony czyn? Jakimi motywami kierował się planując i dokonując tego zabójstwa? Dlaczego po dokonaniu zamachu nie próbował nawet uciekać, bez sprzeciwów oddając się w ręce policji? Czy działał w pojedynkę czy też był częścią większego politycznego spisku? Czy pierwotnie to właśnie Gabriel Narutowicz miał być jego ofiarą? Dlaczego tak haniebny czyn, zamiast skonsolidować naród, stał się przyczyną jeszcze większych jego podziałów? Jak wytłumaczyć fakt iż pogrzeb Niewiadomskiego ( jak by nie patrzył, przecież mordercy) przyciągnął około dziesięciu tysięcy osób, zaś przy jego grobie ustawiono honorowe warty? I dlaczego skazany na śmierć zamachowiec odmówił ubiegania się o prawo łaski?
Na te i wiele innych pytań znajdziemy odpowiedzi w publikacji Patryka Pleskota zatytułowanej „Niewiadomski – Zabić prezydenta”, będącą częścią głośnego cyklu Wydawnictwa DEMART„Biografie przeklęte”(wcześniej ukazała się z tej serii biografia przywódcy OUN- UPA Stefana Bandery). Autor ukazuje nam sam zamach, towarzyszące mu okoliczności oraz konsekwencje jakie za sobą niósł przez pryzmat zabójcy, szczególny nacisk kładąc na odtworzenie kolei jego życiowych losów, profil psychologiczny, poglądy polityczne i prób poznania motywów które pchnęły go do tego desperackiego czynu. Kreśli przy tej okazji niezwykle wyrazisty i znakomicie merytorycznie przygotowany historyczny rys tego okresu, wliczając w to skomplikowaną sytuację wewnętrzną ( prawdziwa polityczno –społeczna mozaika ) i zewnętrzną oraz liczne trudy z jakimi wciąż zmagała się dopiero co odrodzona II Rzeczpospolitej.
Autor przedstawiając nam te wydarzenia posłużył się ciekawą, dwutorową narracją: zarówno typową popularnonaukową jaki i tą bliższą beletrystyce historycznej, dzięki czemu uzyskujemy głębsze, bardziej osobiste i wielowymiarowe spojrzenie na ten interesujący, choć bez wątpienia tragiczny wycinek naszych dziejów. Wszystko jest tu naprawdę wnikliwie i rzetelnie opracowane, przedstawione w oparciu o liczne zachowane archiwalne dokumenty, akta sądowe, oraz zeznania licznej grupy uczestników i świadków interesujących nas wydarzeń. Co ważne pokazane z dużym obiektywizmem, obdartym z wieloletnich ideologicznych naleciałości.
Książka Patryka Pleskota „Niewiadomski – Zabić prezydenta” to z całą pewnością lektura z którą warto się zapoznać, gdyż dotyczy niesłychanie ważnego fragmentu historii naszego państwa i narodu.
Szczególne podziękowania dla portalu Sztukater.