Jarek i Agnieszka Nelkowscy – nałogowcy literaccy

Leo Kessler należy do grona moich ulubionych brytyjskich historyków i pisarzy. Stworzona przez niego znakomita, osadzona w realiach II wojny światowej seria, ukazująca losy Batalionu szturmowego SS „Wotan” podbiła serce miłośników tego gatunku na całym świecie, w tym również i moje. Oprócz świetnego pióra i literackiego warsztatu, cenie go min: za łatwość łączenia literackiej fikcji z prawdziwymi historycznymi wydarzeniami, oraz ukazywanie mniej znanych operacji wojskowych, batalii i starć zbrojnych tego konfliktu, zwłaszcza z naszej nadwiślańskiej perspektywy. I nie inaczej jest tym razem. Jest rok 1944, III Rzesza powoli i nieubłaganie wali się w gruzy  lecz jej przywódcy,  zwłaszcza Heinrich Himmler, nadal próbują znaleźć sposób na przetrwanie chorych narodowosocjalistycznych idei i odrodzeniu hitlerowskiego reżimu. Szansą na to jest, w ich  pojęciu,  transfer ogromnego majątku w szlachetnych kamieniach  do krajów Ameryki Południowej, dzięki którym sen o tysiącletniej Rzeszy nadal będzie miał szansę się ziścić. Zadanie to wymaga jednak  przedarcia się przez ogarniętą wojenną pożogą  Europę, wśród  coraz silniej zaciskających  się alianckich kleszczy i dostarczenie przesyłek do będącej jeszcze w  niemieckich rękach bazy okrętów podwodnych. Jest tylko jeden, wystarczająco doświadczony i  zahartowany w bojach  odział zdolny  podjąć się tej samobójczej misji: to grupa szturmowa Edelweiss (Strzelcy Alpejscy). Oprócz zmagania się oddziału z  niezwykle trudnymi  warunkami  naturalnymi i pogodowymi, będą musieli  stanąć do walki z  żołnierzami wrogich armii, bandą zdegenerowanych najemników i dezerterów (którzy w przejęcie ogromnego skarbu upatrują szansę na ocalenia swojej skóry), oplecie ich nić zdrady i pajęcza sieć wywiadowczych rozgrywek.

Po raz kolejny Leo Kessler udowadnia nam że jest mistrzem gatunku. Książka wciąga nas od pierwszej strony, właściwie budowane napięcie i świetnie przedstawione sceny walki oraz działania w ekstremalnie trudnych warunkach, nie pozwalają nam się nudzić. Toczące się wydarzenia widzimy oczami żołnierza, który bierze udział w akcji (od czasu do czasu jedynie autor pokazuje nam szerszy kontekst militarno- polityczny), autor obdziera jednak jego relację z patosu, propagandowych iluzji i szumnych haseł , bezlitośnie odsłaniając mechanizmy ludzkich zachowań, również tych najgorszych. Jak zwykle uderza niesłychanym realizmem i znajomością historii i zagadnień II wojny światowej. Cenne dla nas czytelników jest zwłaszcza to, iż autor sam walczący na frontach tego straszliwego konfliktu wiernie, obrazowo i plastycznie potrafi oddać scenerię pola walki.

 Znakomita fabuła, wciągająca intryga, oraz mocna i dynamiczna akcja, czyni z niej świetnie się czytającąż męską ( a może nie tylko męską) powieść.

Książka Leo Kesslera  „Złoto Himmlera” to znakomita lektura dla wszystkich pasjonatów historii najnowszej, oraz tych którzy mają ochotę na naprawdę bardzo dobrze  napisaną wojenną opowieść.

Mamy w swoich rękach książkową kontynuację historycznych i  odkrywczych wypraw Pana Adama Sikorskiego i grupy jego współpracowników znanych nam min. z programów telewizyjnych  „Z archiwum IPN”, „ Ocalić od zapomnienia”,  „Było… nie minęło”. Po raz kolejny zmierzymy się tajemnicami i sekretami naszej polskiej narodowej przeszłości, skrzętnie skrywanymi przez czas i dziejowe burze. Poznamy tragiczne losy jeńców wojennych za Stalagu 319, poszukamy dokumentów  z rozbitego w 1863 roku powstańczego taboru, spróbujemy rozwikłać sekret zamurowanych dzieł sztuki  w kościele Rozesłania Apostołów, odnaleźć szczątki rozbitego koło Bochni niemieckiego myśliwca, archiwum Armii Krajowej wciąż spoczywające w ukrytym leśnym bunkrze, hitlerowskie złoto zatopione w Bugu, zakopanych w ziemi osobistych pamiątek prezydenta Mościckiego i wielu innych.

Osobnym i bardzo emocjonalnie potraktowanym tematem (czuć to wyraźnie na kartach lektury) jest wyprawa na Wołyń w celu odnalezienia grobów pomordowanych przez ukraińskich nacjonalistów polskich rodzin ze wsi Wola i Ostrówki ( tzw. rzeź Wołyńska). Rozmiar zbrodni jak i zupełne wynaturzenie jej sprawców (zarówno oddziałów UPA jak i ukraińskich sąsiadów) jest tak porażający że krzyki i jęki pomordowanych nadal nie milkną nam w głowach, kładąc się wyraźnie cieniem na normalizacji międzypaństwowych stosunków. To cierń (przez lata ukrywany i pomijany)  nadal tkwiący w naszym narodzie i naszej pamięci, bez uwolnienia którego  nasze pojednanie nie będzie chyba możliwe. Znajdziemy tu wiele cennych i ciekawych informacji dotyczących tego okrutnego konfliktu (jego genezy, oblicza ideologicznego i etnicznego, przebiegu, historycznych uwarunkowań tego okresu) oraz sposobu postrzegania go przez obydwie strony, dawnego i dzisiejszego. 

Tom II „Mapy tajemnic” większy nacisk kładzie również na samą metodologie tego rodzaju poszukiwań. Zdobywania informacji, weryfikacji danych, sposobów w jakim tego rodzaju  badania powinny być przeprowadzone, metod, technologii i specjalistycznego doboru sprzętu. To znakomite źródło, obfitujące w  wiele cennych wskazówek  i rad dla wszystkich początkujących  w tej tematyce. Przewija się tu również wątek perturbacji, konfliktów i niejako zawodowej niechęci za strony przedstawicieli urzędów państwowych a zwłaszcza licznych konserwatorów zabytków, którzy nie darzą zbytnią sympatią naszych poszukiwaczy.  Po raz kolejny zetkniemy się więc z historycznymi wydarzeniami ważnymi dla naszego kraju, naszej narodowej tożsamości, pamięci  i dla nas samych. Sposobu w jaki postrzegamy przeszłość i naukę jaką z niej wynosimy.

Jeszcze raz wielki ukłon w stronę Pana Adama Sikorskiego  za trud, bezinteresowność  i propagowanie różnych aspektów naszej historii.

W każdej historycznej epoce, każdym stuleciu zdarzają się  wydarzenia niesłychanie ważne,  przełomowe, takie które na zawsze zmieniają bieg wydarzeń i ludzkich losów, wpływają na dzieje państw, całych narodów i społeczeństw. Oczywiści, możemy spierać się  (i powinniśmy to robić) co do zasadności jednych a pominięcia drugich zdarzeń, ale fakt niezaprzeczalnie pozostaje faktem i wiek XX nie odstaje w tym względzie od poprzedzających go okresów. Dla Michaela Dobbsa autora książki „Sześć miesięcy w 1945 roku. Roosevelt, Stalin, Churchill, Truman. Od wojny światowej do zimnej wojny”. takim ważnym dziejowym momentem jest okres zamknięty w czasowych ramach, od konferencji Jałtańskiej 4-11lutego 1945, po zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę 6 sierpnia 1945.  

To przemyślana, świetnie przegotowaną merytorycznie i szalenie interesująca analiza, doniosłych w swych skutkach, wydarzeń tego właśnie okresu, które na długie dziesięciolecia zaważyły i zdominowały historię Europy i Świata. Waląca się w gruzy nazistowska III Rzesza i straszliwsza spuścizna sześciu lat wyniszczającej wojny (pamiętajmy że trwają jeszcze zmagania na Pacyfiku) spowodowało iż sprawą niezwykłej wagi stało się ustalenie przez zwycięzców powojennego ładu,  określonej jego wizji  i podziału stref wpływów. ( nie miejmy oczywiście złudzeń co do ich czystszych intencji, każdy dbał o partykularne interesy swoich państw). I o ile jednak stara maksyma „wróg mojego wroga jest moim przyjacielem” w obliczu nazistowskiego niebezpieczeństw jednoczyła aliantów, w sytuacji gdy kres reżimu  Adolfa Hitlera był już bliski, rozdźwięki między mocarstwami stawały się coraz wyraźniejsze.  Gdzieś w oddali powoli już czuć pierwsze wyraźne powiewy zimnowojennych nastrojów. Mamy bezprecedensową okazję poznać kręte meandry dyplomatycznych i politycznych targów, odbywających się w Jałcie  oraz głównych rozgrywających na ówczesnych europejskich i światowych boiskach: Stalina, Churchilla, Roosevelta. Autor przedstawia ich jako mężów stanu, wybitnych przywódców,  lecz również jako zwykłych ludzi z całą określających ich gamą przywar, wad, ambicji, słabostek i ułomności. Kreśli też wyraźny i określony historyczny rys przeplatany szeregiem czynników politycznych, militarnych i ekonomicznych  mających mniejszy lub większy  wpływ na powzięte tam decyzje. Dużo miejsca, co dla nas  szczególnie interesujące, poświęca tzw. sprawie polskie, która już od początku negocjacji była wyraźną kością niezgody miedzy dotychczasowymi sojusznikami. Roosevelt próbował odwdzięczyć się za wyborcze poparcie i zaskarbić sobie przychylność licznej Polni amerykańskiej,  w Churchillu, mimo iż był bez wątpienia politykiem niesłychanie pragmatycznym, tkwił gdzieś głęboko wstyd iż mimo podpisanych układów Wielka Brytania pozostawiła nasz kraj bez pomocy we wrześniu 1939 roku, zaś Stalin…no cóż on nie musiał silić się na retorykę, stacjonujące w naszej ojczyźnie  Armia Czerwona była wystarczająco przekonującym argumentem. Decydującym jak się okazało, gdyż nikt nie zamierzał ryzykować konfrontacji z radzieckim dyktatorem a powzięte ustalenia dotyczące wolnych wyborów, dopuszczenie przedstawicieli rządu emigracyjnego do rządów było czystym mydleniem oczu, kosmetyczną mrzonką,  z czego wszyscy uczestniczący zdawali sobie sprawę. Rzeczypospolita stała się ofiarą politycznego kupiectwa  a nowy kształt sił z wyraźnie zarysowanymi sferami wpływów i wszystkimi  wynikającymi  z tego konsekwencjami (kraje Europu Wschodniej już wkrótce poznały to na własnej skórze) stał się faktem. Faktem który na długie dekady wyznaczył nowe linie podziałów i bezpośrednio zadecydował o losach (niekiedy bardzo dramatycznych) milionów obywateli rożnych krajów a najbliższe miesiące jaszcze bardziej decyzje te ugruntowały.

Myślę iż historycy i badacze dwudziestego wieku mogliby się tu i ówdzie przyczepić to takiej czy innej interpretacji faktów, czy stawianych śmiało przez autora tez,  ale to pozostawiam już ludziom którzy posiadają po temu odpowiednie doświadczenie i wiedzę. Mnie osobiście gdzieś pod czaszką nadal kołaczą się słowa polskiego barda Jacka Karczmarskiego „[…] tylko ofiary się nie mylą i tak zrozumieć trzeba Jałtę”

 Książka Michaela Dobbsa ,i jest to jej wielki atut, zawiera wiele mało znanych i przez to niezmiernie ciekawych faktów i wspomnień dotyczących wydarzeń  i osób wpisanych w ten burzliwy i ważki czas, zarówno w odniesieniu do tzw. Wielkiej Trójki (później Trumana) jak i tego co w tym trudnym okresie działo się w rożnych europejskich państwach. Jest to po prostu świetnie napisana lekcja historii, która przypomina o wydarzeniach z przeszłości, których skutki odczuwaliśmy i odczuwamy po dzień. Naprawdę polecam.