Paweł Słomiak „Kraków czerwonych”.

„W kraju szerzy się okropna nędza. Robotnik, wieśniak, bezrobotny inteligent i zubożały rękodzielnik przymierają z głodu i niedostatku. Spychamy ten stan na tak zwany »kryzys«. Wiemy dobrze, że on dotknął dziś i pracodawców i pracujących, ale czy zawsze w równej mierze? Czy jednak w wielu wypadkach niepohamowana chęć zysku, zbyt wysokie wynagrodzenia jednych, nie powodują nieuczciwego wyzysku biedy? Ze wstydem przyznać musimy, że tak jest, a krwawe wypadki w Krakowie i gdzie indziej, są tego jaskrawym dowodem”. ks. kardynał Adam Sapieha.

Ta niewielka objętościowo  książeczka „Kraków czerwonych. Zamieszki krakowskie 1923, 1936”, mimo swych skromnych rozmiarów  jest nośnikiem niezwykle ważkich, historycznych treści, odnoszących się do  wydarzeniach dziś już niemal zapomnianych,  choć w swoim czasie  doniosłych, burzliwych, krwawych i niosących się echem po całej Rzeczypospolitej. Trochę szkoda iż tak łatwo są wypierane przez inne zdarzenia i zjawiska,  ale, oczywiście, tak działa  mechanizm dziejów a koło historii twardo i nieubłaganie  toczy się wciąż naprzód. Cieszy więc każda literacka aktywność, która choć trochę odkurzy i przypomni echa dawnych, minionych  lat oraz  losy ludzi, często bardzo kręte, żyjących w owym okresie.

Miałem już okaże spotkać się z twórczością Pana  Pawła Słomiaka przy okazji jego wcześniejszej książki, zatytułowanej „Krakow Niezłomnych 1946” w której prezentuje nam postawę i działalność żołnierzy,  polskiego podziemia niepodległościowego, po II wojnie światowej, którzy wierni przysiędze nie złożyli broni przed nowym, tym razem sowieckim, okupantem.

Miejscem kolejnej opowieści będzie również Kraków, choć tym razem przedstawiane wydarzenia dotyczyć będą  wcześniejszego okresu  XX wieku,  tzw. dwudziestolecia międzywojennego i tragicznych wydarzeń  rozgrywających się  w dawnej polskiej stolicy  w  1923 i 1936 roku,  zwanych często, w literaturze przedmiotu wypadkami czy zamieszkami krakowskimi. Chodzi mianowicie o dwa dramatyczne zdarzenia o podobnym charakterze i podłożu  polityczno-społecznym.

Spowodowane bardzo trudną sytuacją ekonomiczną, odradzającej się  Rzeczypospolitej  oraz masową  spekulacją, strajki robotnicze, które wybuchły 6 listopada 1923 roku   i w bardzo krótkim czasie przekształciły się w walki zbrojne, między robotnikami a policją i wojskiem  polskim, czego pokłosiem stały się ofiary śmiertelne i wielu rannych, po obu stronach konfliktu,

Brutalnie stłumione  w dniach 21-23 marca 1936 roku przez sanacją władzę robotnicze protesty zapoczątkowane w krakowskiej  Fabryce Czekolady „Suchard” S.A. stopniowo rozlewające się po innych zakładach oraz  mieście, które również przyniosły  liczne ofiary śmiertelne.

Obydwa te wydarzenie łączą i przeplatają się losami  bohaterów powieści (głównych i pobocznych) z których perspektywy obserwujemy toczące się zajścia oraz cały szereg okoliczności, które doprowadził do ich wybuchu. To właśnie ich   emocje, odczucia, przemyślenia oraz poglądy polityczne i społeczne na wiele spraw i faktów,  opisywanych przez autora,  udzielają się czytelnikowi. Całość wpisana jest w bardzo głęboki historyczno -polityczno-społeczno-obyczajowy  kontekst, stający się, dla nas współczesnych, istną kopalnią wiedzy, pełną mało znanych szczegółów, ciekawostek i faktów z tego okresu. Przybliża nam niezwykle interesujący  świat dwudziestolecia międzywojennego (z wszystkimi  jego za i przeciw) oraz starannie oddany, zbiorowy portret samego  miasta Krakowa. Bardzo ciekawa lektura.

Leave a Reply

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>